Starania Gdyni o wpis na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO nabierają tempa, ale wymagają jeszcze cierpliwości.
Choć wniosek „Gdynia, early modernist city center” został złożony przez Polskę w 2023 roku i znalazł się na Polskiej Liście Tentatywnej, nie trafił pod obrady Komitetu Światowego Dziedzictwa podczas tegorocznej sesji w Paryżu. Miasto ma czas do 1 lutego 2026 roku na uzupełnienie i doprecyzowanie dokumentacji zgodnie z zaleceniami międzynarodowych ekspertów ICOMOS.
Proces wpisu Gdyni na prestiżową listę to wieloetapowe postępowanie. Modernistyczne Śródmieście – uznane już za Pomnik Historii i wpisane do rejestru zabytków – zostało ocenione bardzo wysoko, ale eksperci UNESCO wskazali obszary wymagające dodatkowych wyjaśnień. Miasto przygotowuje odpowiedzi na wszystkie uwagi, aby w pełni udokumentować tzw. wyjątkową uniwersalną wartość dziedzictwa.
Wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego zarekomendowała, by wniosek Gdyni został poddany głosowaniu na sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa w 2026 roku, po przekazaniu przez samorząd niezbędnych uzupełnień. To oznacza, że decyzja w sprawie wpisu może zapaść właśnie w roku setnych urodzin miasta – co stanowiłoby wyjątkowo symboliczny zbieg okoliczności.
Modernistyczne centrum Gdyni, powstające w latach 1926–1939, uznawane jest za unikat na skalę europejską. Spójna koncepcja urbanistyczna, inspiracje modernizmem i funkcjonalizmem oraz konsekwencja w kształtowaniu przestrzeni czynią z niego wyjątkowy przykład młodego, nowoczesnego miasta portowego. Choć współczesne budynki chętnie nawiązują do „białej” legendy, pierwotnie architektura Gdyni miała zróżnicowaną kolorystykę. Niezmiennym atutem pozostaje jednak zachowanie podstawowych założeń przestrzennych sprzed niemal stu lat.
Wpis na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO byłby ukoronowaniem wieloletnich starań o międzynarodowe docenienie Gdyni i wzmocniłby jej rangę jako miejsca o wyjątkowym znaczeniu kulturowym i historycznym. Wszystko wskazuje na to, że kluczowy dla tej procedury będzie rok 2026 – dokładnie w setną rocznicę nadania Gdyni praw miejskich.
Oprac. Przemek Wutowski
